Монополияға қарсы органның қызметін жүзеге асыру шеңберінде ақпаратты талап ету монополияға қарсы заңнаманы бұзумен байланысты әкімшілік істер
КК-нің 90-6-бабының 21)-тармақшасына сәйкес монополияға қарсы орган банктік құпияны, сақтандыру құпиясын және бағалы қағаздар нарығындағы коммерциялық құпияны қоспағанда, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен мемлекеттік органдардан, оның ішінде мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органнан, мемлекеттік кірістер органдарынан, нарық субъектілерінен, сондай-ақ лауазымды адамдардан және өзге де жеке және заңды тұлғалардан осы Кодексте көзделген өкілеттіктерді жүзеге асыру үшін қажетті ақпаратты, оның ішінде коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын ақпаратты сұратады және алады.
Істердің осы санатын талдау барысында монополияға қарсы орган қандай да бір ақпаратты негізсіз сұрайтын жағдайлар бар екені анықталды.
Даулардың осы санаты бойынша көрсеткіштер мынадай істер болып табылады.
АҚ-ның талап қоюлары бойынша жергілікті соттар талап қоюларды қанағаттандырудан бас тарта отырып, қызметтік міндеттерін орындау кезінде, оның ішінде тауар нарықтарындағы бәсекелестіктің жай-күйіне талдау жүргізу кезінде монополияға қарсы органның қолда бар құзыретіне, коммерциялық, қызметтік және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын ақпаратты нарық субъектілерінен сұратуға және алуға сілтеме жасады.
Төмен тұрған соттардың шешімдерінің күшін жоя отырып, ЖС ӘІЖСА өндіріс үшін шикізатты (материалдарды) жеткізуге арналған шарттардың өзіндік құнын және көшірмелерін баппен калькуляциялау туралы сұрау салулар заңсыз деген қорытындыға келді, өйткені бұл ақпаратты талап ету монополияға қарсы органның әрекеттеріне өкілеттік мақсаттарына сәйкес келмейді, бұл КК нің 90-6-бабының 21) тармақшасын, 90-7-бабының 2) тармақшасын, 196 бабының 3 және 10-тармақшаларын, сондай-ақ Бәсекелестік ортаны талдау жөніндегі әдістеме нормаларын бұзу болып табылды.
ЖШС талап қоюы бойынша (№7599-22-00-4а/125) бірінші сатыдағы сот нұсқамада көрсетілген ақпаратты ұсынудың күшін жою бөлігінде талап қоюларды қанағаттандырудан бас тартты.
Апелляциялық саты монополияға қарсы орган келесі негіздер бойынша әкімшілік қалауды шектен тыс асырғанын ескере отырып, жоғарыда аталған шешімнің күшін жойды.
КК-нің 226-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес монополияға қарсы орган нарық субъектілеріне осы Кодекстің нормаларын бұзушылықтарды тоқтату және (немесе) олардың салдарларын жою туралы орындалуы міндетті нұсқамалар беруге құқылы.
КК-нің 224-бабы 1-тармағының 3) тармақшасына сәйкес бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнаманы бұзушылықтарды тергеп-тексеру нәтижелері бойынша монополияға қарсы органның лауазымды адамы қорытынды әзірлейді, оның негізінде монополияға қарсы орган мынадай шешімдердің бірін қабылдайды, оның ішінде Қазақстан Республикасының бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнамасын бұзушылықтарды жою туралы нұсқама шығарады.
КК-нің аталған 226-бабы Қазақстан Республикасының бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнамасын бұзушылықтардың жолын кесу және монополияға қарсы органның нұсқамаларын қайта қарау негіздерін көздейтін 21-тарауға жатады.
Әкімшілік істерді қайтару.
Қайтарулардың ең көп саны «талап қоюшы талап қоюды кері қайтарып алды» ӘРПК-нің 138-бабы екінші бөлігінің 6) тармақшасына, сондай ақ «іс әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен қарауға жатпайды» ӘРПК нің 138-бабы екінші бөлігінің 11) тармақшасына келеді.
Негізі (ӘРПК-нің 138-бабының екінші бөлігі бойынша)
1) талап қоюшы істердің осы санаты үшін заңда белгіленген дауды сотқа дейін реттеу тәртібін сақтамаған және осы тәртіпті қолдану мүмкіндігі жойылмаған
4) өтінішке қол қоюға немесе оны ұсынуға өкілеттігі жоқ адам қол қояды
5) осы немесе басқа соттың іс жүргізуінде сол тараптар арасындағы дау бойынша іс бар
6) талап қоюшы берілген талап қоюды кері қайтарып алды
11) іс әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен қарауға жатпайды
15) сот өткізіп алған мерзімді қалпына келтіруден бас тартты
17) іс осы сотта қаралмайды
ӘРПК-нің 138-бабы екінші бөлігінің 11) тармақшасы негізінде қайтарулардың көп саны әкімшілік талап қою кезінде талап қоюшылардың жіберген қателіктерімен байланысты екенін көрсетті.
ӘРПК-нің 5-бабының екінші бөлігіне сәйкес әкімшілік сот ісін жүргізудің міндеті болып жеке тұлғалардың бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, заңды тұлғалардың жария-құқықтық қатынастардағы құқықтары мен заңды мүдделерін тиімді қорғау және қалпына келтіру мақсатында әкімшілік істерді әділ, бейтарап және уақтылы шешу табылады.
Жария-құқықтық қатынастар құқық субъектілері арасында қатысушылардың бірінің басқаға қатысты өзінің билік өкілеттіктерін жүргізуіне байланысты туындайтынын атап өту маңызды.
ӘРПК-нің 138-бабының бесінші бөлігінің тәртібімен жазбаша пікірді, уәжді ұстанымды ұсынбау ақшалай өндіріп алуды қолдануға негіз болып табылуы мүмкін екендігіне және әкімшілік істі мәні бойынша қарауға кедергі келтірмейтініне назар аударған жөн.
Нормативтік құқықтық актілер
Соттар монополияға қарсы заңнаманы қолдануға байланысты істерді қарау кезінде басшылыққа алуы тиіс негізгі нормативтік құқықтық актілер:
1) 1995 жылғы 30 тамыздағы Қазақстан Республикасының Конституциясы;
2) Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 29 қазандағы Кәсіпкерлік кодексі (КК);
3) Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 29 маусымдағы № 350-VI Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексі (ӘРПК);
4) «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 5 шілдедегі № 235-V ҚРЗ (ӘҚБтК) кодексі;
5) «Табиғи монополиялар туралы» Қазақстан Республикасының 2018 жылғы 27 желтоқсандағы № 204-VІ ҚРЗ Заңы (Заң);
6) Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы (ЖС ӘІЖСА);
7) Қазақстан Республикасының Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі және оның аумақтық органдары (монополияға қарсы орган);
8) Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу комитеті және оның аумақтық органдары (Табиғи монополияларды реттеу жөніндегі уәкілетті орган).
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
