Азаматтығы жоқ шетел азаматтарын Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығару туралы даулар
"Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Қарағанды облысының полиция департаменті" ММ (бұдан әрі – Департамент) сотқа Т. - ны Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығару туралы өтінішпен жүгінді. Қарағанды қаласы Октябрь аудандық сотының 2020 жылғы 5 наурыздағы шешімімен Департаменттің өтініші қанағаттандырылды. Жоғарғы Соттың азаматтық істер жөніндегі сот алқасы бірінші сатыдағы соттың шешімін келесі негіздер бойынша күшінде қалдырды. Департаменттің өтінішін қанағаттандыра отырып, бірінші сатыдағы сот т. Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларын бұзуға жол берді, оған салынған әкімшілік жаза бойынша берешекті өтеуге тиісті шаралар қабылдаған жоқ, үйленбеген, ресми түрде жұмысқа орналастырылмаған. Жоғарғы Соттың сот алқасы жергілікті соттардың осы тұжырымдарын мынадай негіздер бойынша негізделген деп санайды. Мәселен, "Шетелдіктердің құқықтық жағдайы туралы" Заңның (бұдан әрі – Заң) 3-бабының ережелеріне сәйкес Қазақстан Республикасындағы шетелдіктердің Барлық құқықтары мен бостандықтары болады, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында және халықаралық шарттарында көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының Конституциясында, заңдарында және халықаралық шарттарында белгіленген барлық міндеттерді атқарады.
Азаматтығы жоқ шетел азаматтарын Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығару туралы даулар
Шетелдіктердің өз құқықтары мен бостандықтарын пайдалануы Қазақстан Республикасының мүдделеріне, оның азаматтарының және басқа да адамдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтірмеуге тиіс және олардың Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген міндеттерді атқаруынан бөлінбейді. Шетелдік Заңның 28-бабына сәйкес, егер ол Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзса, Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығарылуы мүмкін. Осылайша, шетелдіктерге Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең құқықтар бере отырып, заң шығарушы мемлекет пен оның азаматтарының мүдделерін қорғаудың қосымша шарасы ретінде өз әрекеттерімен тұтастай алғанда мемлекеттің де, оның жекелеген азаматтарының да қауіпсіздігіне қатер төндіретін шетелдіктерді шығарып жіберу мүмкіндігін көздеді. Азаматтық іс материалдары бойынша Т. Ресей Федерациясының азаматы болып табылады, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұрады. 2020 жылғы 6 қаңтар 2027 жылғы 30 мамырға дейінгі мерзімге тұруға ықтиярхатпен құжатталған. Қазақстан Республикасының аумағында болған кезеңде Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 190-бабы 1-бөлігі (алаяқтық) бойынша қылмыстық жауаптылыққа тартылды. 2019 жылғы 23 ақпанда Т.қатысты қылмыстық іс тараптардың татуласуына байланысты Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 35-бабы 1-бөлігінің 12-тармағы негізінде тоқтатылды. 2019 жылғы 2 наурызда Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің (бұдан әрі – ӘҚБтК) 612-бабының 2-бөлігі (көлік құралын құжаттары жоқ және басқару құқығы жоқ адамның басқаруы) бойынша 37 875 теңге мөлшерінде айыппұл салумен әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Бірінші сатыдағы сот белгілегендей, істі қарау кезінде 37 875 теңге көлемінде айыппұл төленбеген. 2019 жылғы 23 желтоқсанда ӘҚБтК-нің 492-бабының 4-бөлігі (Қазақстан Республикасында тіркеусіз не жеке басын куәландыратын құжаттарсыз тұру) бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартылып, 25 250 теңге мөлшерінде айыппұл салынды.
Жоғарғы Соттың 2013 жылғы 13 желтоқсандағы № 4 "шетелдіктерді немесе азаматтығы жоқ адамдарды Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерге шығарып жіберу туралы істерді қараудың сот практикасы туралы" нормативтік қаулысының 14-тармағының мағынасынан соттар азаматтық іс жүргізу тәртібімен шығарып жіберу туралы шешім шығарған кезде шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жасаған құқық бұзушылықтарын ескеруі қажет. Демек, бірінші сатыдағы сот өтінішті қанағаттандыру Ресей Федерациясының азаматы Т. Қазақстан аумағында тұру кезеңінде қолданыстағы заңнаманың нормаларын бірнеше рет бұзды, Әкімшілік құқық бұзушылықтар жасауға жол берді, бұл Заңның 28-бабына сәйкес оны шығарып жіберу үшін негіз болып табылады. Мұндай шешімді бірінші сатыдағы сот қабылдаған кезде жауапкердің ұлттық заңнаманың талаптарын және оған отбасымен ұзақ тұруға мүмкіндік берген елдің құқықтық тәртіп негіздерін бірнеше рет құрметтемеу фактісі ескерілді. Баяндалғанды ескере отырып, бірінші сатыдағы сот құқық тәртібін нығайту, шетелдіктердің Қазақстан аумағында құқық бұзушылықтар жасауының алдын алу және жолын кесу мақсатында республика заңнамасын бұзған Т.елден шығаруға жатады деген заңды тұжырым жасады. Өтініш берушінің кәмелетке толмаған жиенін тәрбиелеу және иммобилизацияланған әжесін, 1-топтағы мүгедекті күту бойынша анасының жалғыз қолдауы болып табылатындығы туралы дәлелдерін алқа мынадай негіздер бойынша негізсіз деп санайды. Т.республика аумағында 2008 жылдан бастап осы уақытқа дейін білім алу және мамандық алу құқығын пайдаланбаған, бірақ кәмелетке толмаған кезінде жұмысқа орналасуға мүмкіндігі болса да, қылмыстық іс-әрекет жасаған, кейіннен кәмелетке толған кезінде 2019 жылы екі әкімшілік құқық бұзушылыққа әдейі жол берген.
Азаматтығы жоқ шетел азаматтарын Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығару туралы даулар
Алқаның пікірінше, бұл мінез-құлық құқық бұзушыны өзіне де, жақын туыстарына да жауапсыз қарайтын адам ретінде сипаттайды. Оның кінәсі сотта зерттелген дәлелдемелермен, атап айтқанда қылмыстық істі тоқтату туралы қаулымен, әкімшілік құқық бұзушылық хаттамаларымен расталады. Сонымен бірге, сот қорғауына және әділ сот талқылауына құқықты іске асыру кепілдігі азаматтардың сот төрелігіне нақты қол жеткізуін қамтамасыз етуді, сот талқылауы рәсімін мүлтіксіз сақтауды, сот процесіне қатысушылардың көзделген құқықтары мен кепілдіктерін қамтамасыз етуді, сондай-ақ сот шешімдеріне шағымдану мүмкіндігін көздейді. Тиісінше, Т.сотты қорғау құқығы жүзеге асырылды, өйткені ол бірінші сатыдағы сотқа жеке қатысып, өзінің түсіндірмелерін, сондай-ақ кассациялық шағым беру құқығын берді. Осылайша, өтініш берушінің бірінші сатыдағы сотта оған қорғау құқығы қамтамасыз етілмегені туралы дәлелдерінің дәрменсіздігі бар. Сондай-ақ, Т. - ның қоғамға қауіп төндірмейтіндігі туралы дәлелдері даулы сот актісінің күшін жоюға әкеп соқтырмайды, өйткені оның қылмыстық құқық бұзушылық және әкімшілік құқық бұзушылық жасау фактісі, яғни қолданыстағы ұлттық заңнама нормаларын бұзу шетелдікті Қазақстан Республикасынан шығаруға негіз болып табылады. Өтініш берушінің іс бойынша шешім қабылданған күні әкімшілік борышкерлерде болмағаны туралы дәлелдері де дәрменсіз, өйткені ӘҚБтК-нің 61-бабына сәйкес әкімшілік құқық бұзушылық үшін әкімшілік жаза қолданылған адам әкімшілік жазаны орындау аяқталған күннен бастап бір жыл ішінде осы жазаға тартылды деп есептеледі.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
