Еңбекке жарамсыз кәмелетке толған балаларды асырауға алимент
Кәмелетке толмаған балаларға алимент өндіріп алу туралы істерден айырмашылығы, еңбекке жарамсыз кәмелетке толған балаларға алимент өндіріп алуға байланысты дауларды шешу бойынша сот практикасы шамалы. Кодекстің 143-бабына сәйкес еңбекке қабілетті ата-аналар көмекке мұқтаж өздерінің еңбекке жарамсыз кәмелетке толған балаларын асырауға міндетті. Алимент төлеу туралы келісім болмаған кезде еңбекке жарамсыз кәмелетке толған балаларға алимент мөлшерін тараптардың материалдық және отбасылық жағдайына және басқа да назар аударарлық мүдделеріне сүйене отырып, алимент төлеу сәтінде қолданылып жүрген айлық есептік көрсеткішке (бұдан әрі – АЕК) еселенген қатынаста сот айқындайды. Соттар еңбекке жарамсыз адамдарға белгіленген тәртіппен мүгедек деп танылған кәмелетке толған балаларды жатқызады. 1997 жылғы 16 маусымдағы № 126 "Қазақстан Республикасындағы мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айрылу жағдайы бойынша Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар туралы Заң) 13-бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес балалар (оның ішінде асырап алынғандар, өгей ұлдар мен өгей қыздар), он сегіз жасқа толмағандар, егер олар он сегіз жасқа толғанға дейін мүгедек болса. Жалпылау көрсеткендей, кәмелетке толған мүгедек балаға алимент алу қажеттілігін анықтаған кезде соттар мұндай баланың зейнетақы, стипендия немесе жәрдемақы алуы, оның белгілі бір мүлкінің болуы, егер қолда бар қаражат қажетті қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін жеткіліксіз болса, оны ата-анасынан асырау құқығынан айырмайды.
Еңбекке жарамсыз кәмелетке толған баланың қажеттілік фактісін сот істің мән-жайларын ескере отырып, әрбір нақты жағдайда айқындады. Осыған байланысты соттар кәмелетке толған еңбекке жарамсыз баланың материалдық жағдайы оның жасын, денсаулығының жай-күйін және өзге де мән-жайларды (қажетті азық-түлік, киім-кешек, дәрі-дәрмек сатып алу бойынша шығыстар, тұрғын үй-жай мен Коммуналдық қызметтерге ақы төлеу және т. б.) ескере отырып, оның өмірлік қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жеткілікті болып табылатынын тексерді, зейнетақының және өзге де әлеуметтік осы қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін мемлекет есебінен алынатын көмек, талапкердің қандай басқа табыстары бар, сондай-ақ ата-аналардың материалдық және отбасылық жағдайын анықтады. Соттар тараптардың назар аударарлық мүдделеріне жауапкердің (кәмелетке толған еңбекке жарамсыз баланың ата-анасының) мүгедектігінің болуы, кәмелетке толған еңбекке жарамсыз баланың қосымша емделуге, тамақтануға, күтімге мұқтаждығы және басқа да мән-жайлар сияқты мән-жайларды жатқызған.
Мысал: Орал қаласының № 2 соты А. - ның әкесіне д. алиментті қатты ақшалай сомада өндіріп алу туралы талап-арызына байланысты іс бойынша жауапкерден алиментті талап қоюшының пайдасына ай сайын алимент төлеу сәтінде қолданылып жүрген АЕК-тің 4 еселенген мөлшерінде қатты ақшалай сомада өндіріп алу туралы шешім қабылдады. Сот талқылауы барысында талапкердің II топтағы мүгедек екендігі және жүйелі тексеру мен емдеуді қажет ететін ауыр аурумен ауыратыны анықталды. Талапкердің табысы бала кезінен 2 топтағы мүгедектігі бойынша 38 000 теңге мөлшерінде мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыдан, колледжде 38 000 теңге мөлшерінде ай сайынғы стипендиядан тұрады. Жауапкердің ай сайынғы табысы 43 000 теңгені құрайды. Талапкер көзіне жасалған операциядан кейін жалпы құны 34 000 теңге болатын дәрілік препараттар ұсынылғандығына байланысты материалдық көмекке мұқтаж, оларды ай сайын қабылдау қажет. Сот парасаттылық пен әділеттілік принципіне сүйене отырып, талапкердің табысы мен емделу шығындары, сотталушының материалдық және отбасылық жағдайы арасындағы айырмашылықты ескере отырып, сот ісін ішінара қанағаттандырды. Талапкер жауапкердің өз кірістерін жасыруына, емделуге өндіріп алынған соманың жеткіліксіздігіне сілтеме жасай отырып, өзгеріссіз қалған аталған шешімге шағымданды. Қорытындылай келе, соттар кәмелетке толған балалардың ата-аналарының біріне қарсы талап-арыздары бойынша істерді қарау кезінде әрқашан екінші ата-ананы үшінші тұлға ретінде іске қатысуға тартпайтынын, оның материалдық және отбасылық жағдайын анықтамайтынын анықтады. Ал екінші ата-ана да еңбекке жарамсыз кәмелетке толған баланы күтіп-бағуға қатысуға міндетті.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
