Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Түрікменстан Үкіметі арасындағы инвестицияларды өзара көтермелеу және қорғау туралы келісімді ратификациялау туралы
Қазақстан Республикасының Заңы 2025 жылғы 18 қыркүйектегі № 217-VIII ҚРЗ
2024 жылғы 10 қазанда Ашхабадта жасалған Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Түрікменстан Үкіметі арасындағы Инвестицияларды өзара көтермелеу және қорғау туралы келісім ратификациялансын.
Қазақстан Республикасының Президенті
Қ. Тоқаев
Бұдан әрі "Уағдаласушы Тараптар" деп аталатын Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Түркіменстан Үкіметі осы Келісімнің мақсаттары үшін,
бір Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторларының екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында инвестициялары үшін қолайлы жағдайлар жасауға және қолдауға ниеттеніп,
бір Уағдаласушы Тараптың инвесторларын екінші Уағдаласушы Тараптың аумағында тұрақты экономикалық дамуға ықпал ететін жауапты шетелдік инвестицияларды тарту және көтермелеу мақсатында жағдайлар жасау жолымен мемлекеттер арасындағы экономикалық ынтымақтастық үшін қолайлы жағдайлар жасауға тілек білдіре отырып,
аумағында инвестициялар жүзеге асырылатын Уағдаласушы Тарап мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес жүзеге асырылатын Инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау кәсіпкерлік бастамаларды ынталандыруға және екі Уағдаласушы Тарап мемлекеттерінің әл-ауқатын арттыруға ықпал ететінін мойындай отырып,
корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік пен орнықты дамуға, сондай-ақ халықаралық сауда мен орнықты дамуға инвестициялардың үлесін арттыруға өзінің бейілділігін растай отырып,
осы мақсаттарға денсаулықты, қауіпсіздікті және қоршаған ортаны қорғауды сақтауға сәйкес қол жеткізілетінін растай отырып, сондай-ақ халықаралық танылған еңбек құқықтарын көтермелей отырып және Уағдаласушы Тараптардың халықтың денсаулығын, адам құқықтарын, қауіпсіздігін қорғау сияқты заңды саяси мақсаттарға қол жеткізу үшін қажетті шаралар арқылы өз аумағында реттеуді жүзеге асыру құқығына нұқсан келтірмей, қоршаған ортаны қорғау, еңбек құқықтары, жануарлардың әл-ауқаты, әлеуметтік қорғау немесе тұтынушыларды қорғау немесе пруденциалдық қаржылық себептер бойынша,
екі Уағдаласушы Тарап мемлекеттерінің экономикалық өркендеуіне жәрдемдесу мақсатында осы инвестицияларды көтермелеу және қорғау қажеттігін мойындай отырып,
инвестициялар үшін тұрақты негізді қамтамасыз ету және экономикалық ресурстарды барынша тиімді пайдалану инвестицияларға қатысты әділ және тең құқылы режимді қажет ететіндігімен келісе отырып,
төмендегілер туралы келісті:
1-бап
Анықтамалар
Егер өзгеше белгіленбесе, осы Келісімнің мақсаттары үшін мынадай сөздер мен терминдердің тиісті мағыналары болады:
1. "Инвестор" термині екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында инвестицияларды соңғы Уағдаласушы Тарап мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес жүзеге асыратын бір Уағдаласушы Тарап мемлекетінің субъектісін білдіреді, атап айтқанда:
а) Уағдаласушы Тараптардың бірі мемлекетінің азаматы болып табылатын және өз мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында инвестицияларды жүзеге асыруға құқылы жеке тұлға;
b) компанияларды, корпорацияларды, іскерлік қауымдастықтарды және Уағдаласушы Тараптардың бірі мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес тиісті тәртіппен құрылған не өзгеше түрде құрылған және осындай Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында нақты экономикалық қызметпен бірге олардың жеке меншікте болуына қарамастан өзінің орналасқан жері бар басқа да ұйымдарды қоса алғанда, заңды тұлғалар немесе меншіктің немесе мемлекеттің бақылауында.
Неғұрлым сенімділік үшін заңды тұлғаларға Уағдаласушы Тараптар мемлекеттерінің ұлттық заңнамасына сәйкес тіркелген немесе ұйымдастырылған ресми мекемелер, билік органдары, егеменді қорлар мен институттар жатады.
2. "Инвестициялар" термині соңғы Уағдаласушы Тарап мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес бір Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторы екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында салған активтердің кез келген түрін білдіреді және белгілі бір ұзақтықты, пайданы немесе табысты күтуді, қабылдаушы мемлекетке салымды және тәуекелді қабылдауды қамтитын инвестициялардың сипаттамаларына ие.
Инвестиция түрлері мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:
a) жылжымалы және жылжымайтын мүлік, сондай-ақ сервитуттар, кепілдіктер, ипотекалар, кепілдер және ұқсас құқықтар сияқты басқа мүліктік құқықтар;
b) компанияның акциялары, борыштық міндеттемелері немесе компанияға қатысудың кез келген ұқсас нысандары;
c) ақшалай талаптар немесе экономикалық құндылығы бар келісімшарттың орындалуын қамтамасыз ету;
d) Уағдаласушы Тараптар мемлекеттерінің ұлттық заңнамасына сәйкес қорғалатын авторлық құқықтар, тауар белгілері, патенттер, техникалық процестер, селекциялық жетістіктер, ноу-хау және коммерциялық құндылығы бар ақпарат сияқты зияткерлік және өнеркәсіптік меншік құқықтары;
е) ұлттық заңнамамен немесе келісіммен берілген кез келген экономикалық сипаттағы құқықтар, мысалы, өндірістік қызметке концессиялар, оның ішінде табиғи ресурстарды барлау, өңдеу, өндіру және игеру құқықтары.
Егер мұндай өзгеріс осы Келісімге және Уағдаласушы Тараптар мемлекеттерінің ұлттық заңнамасына қайшы келмесе, активтер бастапқыда немесе қайта салынған нысандағы ешқандай өзгеріс осы Келісімнің мағынасында олардың "инвестициялар" ретіндегі біліктілігіне әсер етпейді.
3. "Кірістер" термині инвестициялардан алынған нәтиже мен инвестициялардан алынған ақшаны білдіреді және әсіресе кірістерді, дивидендтерді, пайыздарды, капитал өсімінен түскен кірістерді, роялти мен роялтиді қамтиды.
4. "Еркін пайдаланылатын валюта" термині халықаралық валюта қорының жіктемесіне сәйкес халықаралық операциялар бойынша есеп айырысу үшін кеңінен қолданылатын валютаны білдіреді.
5. "Аумақ" термині мыналарға қатысты:
Қазақстан Республикасының аумағы;
Түрікменстан-Түрікменстан аумағы.
6. "Үшінші тарап" термині Уағдаласушы Тараптардың мемлекеттеріне қатысы жоқ инвесторларға немесе мемлекеттерге қолданылады.
7. "Қабылдаушы мемлекет" термині Инвестициялар орналасқан Уағдаласушы Тараптың мемлекетін білдіреді.
2-бап
Келісімнің қолданылу аясы
1. Осы Келісімнің ережелері бір Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторлары екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында жүзеге асырған және осы Келісім күшіне енгенге дейін немесе одан кейін жасалғанына қарамастан, соңғы Уағдаласушы Тарап мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес осындай деп танылған, бірақ қандай да бір талаптарға қатысты қолданылмайтын барлық инвестицияларға қолданылады, осы Келісім күшіне енгенге дейін туындаған оқиғалардан немесе шағымдардан туындайтын.
Осы Келісімнің ережелері мыналарға қолданылмайды:
а) Уағдаласушы тараптың қолдауымен алынатын қарыздарды, кепілдіктерді немесе сақтандыруды қоса алғанда, субсидияларға немесе гранттарға немесе мұндай субсидиялар немесе гранттар тек қана Уағдаласушы Тараптар мемлекеттерінің инвесторларына немесе олардың инвестицияларына берілетініне қарамастан, осындай субсидияларды немесе гранттарды алуға немесе үздіксіз алуға байланысты кез келген шарттарға;
b) Уағдаласушы Тараптардың әрқайсысының мемлекеттерінің ұлттық заңнамасымен реттелетін Уағдаласушы Тараптар мемлекеттерінің аумақтарындағы салық салу мәселелері бойынша;
c) Мемлекеттік сатып алу;
d) жылжымайтын мүлік мәселелерін және оған мүліктік құқықтарды қоса алғанда, жер қатынастары.
2. Осы Келісімнің ережелері Уағдаласушы Тараптардың кез келгенінің халықтың денсаулығын, қауіпсіздігін, қоршаған ортаны немесе еңбек құқықтарын қорғау сияқты қажетті мақсаттарға қол жеткізу үшін талап етілетін шамада өз мемлекетінің аумағында басқару жөніндегі өкілеттіктерді басқару және жүзеге асыру құқығына әсер етпейді. Мемлекеттік реттеу шаралары немесе Уағдаласушы Тараптардың кез келгені мемлекетінің ұлттық заңнамасындағы өзгерістер мен инвесторлардың күтулері, атап айтқанда, олардың пайданы күтуі не оларға теріс әсер ету фактісі арасындағы қайшылық фактісі осы Келісім бойынша міндеттемені бұзу болып табылмайды.
3-бап
Инвестицияларды ынталандыру және қорғау
1. Әрбір Уағдаласушы Тарап өз мемлекеттерінің ұлттық заңнамасына сәйкес инвестицияларға жәрдемдесу мақсатында екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторларын көтермелейді және оларға қолайлы жағдайлар жасайды.
2. Уағдаласушы Тараптардың кез келгенінің инвесторлары жүзеге асырған инвестициялар әділ және тең құқылы режимді, сондай-ақ екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында толық қорғау мен қауіпсіздікті пайдаланады.
Үлкен сенімділік үшін па-ны "әділ және тең құқықты режимге" сілтеме жасау сот немесе әкімшілік іс жүргізу барысында сот төрелігінен бас тартпау және әдеттегі халықаралық құқықтың ең төменгі стандартына сәйкес іс жүргізу нормаларын бұзбау міндеттемесін білдіреді. "Толық қорғау мен қауіпсіздікке" сілтеме қарапайым халықаралық құқықтың ең төменгі стандартына сәйкес талап етілетін ең төменгі өтініш стандартынан тыс өтінішті қажет етпейді.
3. Уағдаласушы Тараптар мен олардың мемлекеттері қатысушылары болып табылатын осы Келісімнің немесе кез келген басқа халықаралық инвестициялық келісімнің кез келген ережесін бұзу осы баптың бұзылуының орын алғанын белгілемейді.
4-бап
Ұлттық режим
4-бап
Ұлттық режим
1. Әрбір Уағдаласушы Тарап өз мемлекетінің аумағында осындай жағдайларда екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторларына және олардың инвестицияларына өз инвесторларына және олардың инвестицияларын басқаруға, ұстауға, пайдалануға немесе оларға билік етуге қатысты олардың инвестицияларына беретінінен кем емес қолайлы режимді ұсынады.
2. Әрбір Уағдаласушы Тарап өз мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес экономиканың сезімтал секторларын және (немесе) олармен байланысты кәсіпкерлік қызмет түрлерін белгілеу құқығын өзіне қалдырады, олар шектелуге немесе алып тасталуға тиіс.
3. Үлкен сенімділік үшін осы мақаладағы" ұқсас жағдайларға " сілтеме инвестицияның барлық жағдайларының әр жағдайында жан-жақты зерттеуді қажет етеді.
5-бап
Халықаралық келісімдер
Осы Келісімнің ешбір бабын былай түсіндіруге болмайды:
а) Уағдаласушы Тарап үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы бойынша халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау жөніндегі өз міндеттемелерін орындау үшін қандай да бір іс-қимыл жасауға кедергі;
b) Уағдаласушы Тарапқа еркін сауда аймағы, Кеден одағы, ортақ нарық, экономикалық қоғамдастық, валюталық одақ сияқты экономикалық интеграция туралы келісімнің мүшесі ретінде өз міндеттемелерін орындауға кедергі жасау немесе Уағдаласушы тараптардың бірін екінші Тараптың инвесторларына және олардың инвестицияларына немесе қайтарымдарына кез келген режимнен ағымдағы немесе болашақ пайда беруге міндеттеу немесе оның осындай келісімге немесе кез келген екіжақты немесе көпжақты инвестициялық келісімге мүшелігіне байланысты артықшылықтар немесе артықшылықтар;
c) Уағдаласушы Тараптың екінші Уағдаласушы Тараптың инвесторларына және олардың инвестицияларына немесе кірістеріне халықаралық келісімдерден немесе салық салуға қатысты ұлттық заңнамадан туындайтын Уағдаласушы Тараптың кез келген режимінен, преференцияларынан немесе артықшылықтарынан, міндеттемелерінен ағымдағы немесе болашақтағы пайданы беру міндеттемесі.
6-бап
Экспроприация және өтемақы
1. Уағдаласушы Тараптардың ешқайсысы, егер мұндай шаралар қоғамдық мүдде үшін қабылданбаса, экспроприациялау жөніндегі мақсатты шараларды немесе екінші Уағдаласушы Тараптың инвесторларына тиесілі инвестицияларға ұқсас әсері бар кез келген басқа шараларды (бұдан әрі - "экспроприация" деп аталады) мемлекет меншігіне алмауға немесе қабылдамауға тиіс. Экспроприация тиісті құқықтық рәсім шеңберінде, кемсітусіз негізде және тиімді, жылдам және барабар өтемақы төленген жағдайда жүзеге асырылуға тиіс. Мұндай өтемақы экспроприацияланған инвестициялардың әділ нарықтық құнының өлшемдеріне экспроприация алдында немесе алдағы экспроприация туралы жұртшылыққа белгілі болғанға дейін, қайсысы ертерек келетініне байланысты (бұдан әрі "Бағалау күні"деп аталады) сәйкес келуі тиіс. Өтемақы сомасы экспроприация күнінен бастап төлем күніне дейінгі әдеттегі коммерциялық мөлшерлеме бойынша пайыздарды қамтуға тиіс, осы Келісімнің 8-бабына ("төлемдер мен аударымдар") сәйкес жүргізілуге және нақты жүзеге асырылуға тиіс.
2. Егер Тараптар арасындағы өтемақы сомасы туралы келісімге қол жеткізілмесе, онда мұндай дауды реттеу осы Келісімнің 13-бабының ("Уағдаласушы Тарап пен екінші Уағдаласушы Тараптың инвесторы арасындағы дауларды реттеу") ережелеріне сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.
3. Мұндай нарықтық құн бағалау күніне осы валюта үшін қолданылатын нарықтық айырбас бағамы бойынша еркін пайдаланылатын валютада көрсетілуі тиіс. Өтемақы кідіріссіз төленуі керек және ресми түрде танылып, еркін пайдаланылатын валютада аударылуы керек. Өтемақы сонымен қатар экспроприация күнінен бастап төлем күніне дейінгі пайыздарды қамтуы керек.
4. Егер Уағдаласушы Тарап өз мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес өз мемлекетінің аумағының кез келген бөлігінде тіркелген немесе құрылған және акциялар екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторларына тиесілі заңды тұлғаның активтерін экспроприациялаған жағдайда, ол осы баптың қолданылуын екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторларына инвестицияларға қатысты барабар және тиімді өтемақыға кепілдік беретіндей етіп қамтамасыз етеді Осы акциялардың иелері болып табылатын Уағдаласушы Тарап.
5. Тікелей экспроприация Инвестициялар мемлекет меншігіне алынған кезде немесе меншік құқығын ресми түрде беру немесе тікелей алып қою арқылы тікелей экспроприацияланған кезде орын алады.
6. Жанама экспроприация Уағдаласушы Тараптың шарасы немесе шаралар сериясы тікелей экспроприацияға баламалы әсерге ие болған кезде орын алады, өйткені ол инвесторды өзінің инвестицияларына меншіктің негізгі атрибуттарынан, оның ішінде меншік құқығын ресми берусіз немесе тікелей алып қоюсыз өз инвестицияларына иелік ету, Пайдалану және билік ету құқығынан айтарлықтай айырады.
7. Уағдаласушы Тараптың шарасы немесе белгілі бір жағдайдағы шаралар сериясы жанама экспроприация болып табылатындығын анықтау әрбір нақты жағдайда фактілерге негізделген тергеуді, басқалармен қатар, мынадай факторларды ескере отырып жүргізуді талап етеді:
а) шараның немесе шаралар сериясының экономикалық әсері, Уағдаласушы Тараптың шарасы немесе шаралар сериясы инвестициялардың экономикалық құнына теріс әсер ететіні фактісі жанама экспроприацияның орын алғанын көрсетпейді;
b) Уағдаласушы Тараптың іс-әрекеттері инвестициялармен нығайтылған нақты, негізделген күтулерге кедергі келтіретін дәреже; және
c) Уағдаласушы Тараптың іс-әрекеттерінің сипаты, оның ниетін қоса алғанда.
Неғұрлым сенімділік үшін инвестордың инвестициялармен қамтамасыз етілген күтулерінің негізді болып табылатындығы туралы мәселе оның қаншалықты орынды екендігіне, Уағдаласушы Тараптар инвесторға міндетті жазбаша кепілдіктер бергені, сондай-ақ мемлекеттік реттеудің сипаты мен ауқымы немесе тиісті сектордағы мемлекеттік реттеудің әлеуеті сияқты факторларға байланысты болады.
8. Сирек жағдайларды қоспағанда, неғұрлым айқындық үшін Уағдаласушы Тараптың Денсаулық сақтау, қауіпсіздік және қоршаған орта сияқты қоғамдық әл-ауқаттың заңды мақсаттарын қорғау үшін әзірленген және қолданылатын немесе инвестордың өз теріс қылықтарына қатысты қолданыстағы ережелердің сақталуын қамтамасыз етуге немесе инвестордың қызметі ұсынуы мүмкін қауіптерді азайтуға бағытталған адал кемсітпеушілік шаралары қоғамдық денсаулыққа, қоршаған ортаға немесе қоғамдық тәртіпке қауіп жанама экспроприация болып табылмайды.
7-бап
Шығындарды өтеу
1. Екінші Уағдаласушы Тараптың аумағында соғыс немесе басқа да қарулы қақтығыстар, азаматтық тәртіпсіздіктер, төтенше жағдай белгілеу, революция, бүліктер, бүліктер немесе өзге де осыған ұқсас оқиғалар салдарынан инвестициялары залалға ұшыраған Уағдаласушы Тараптардың кез келгенінің инвесторлары режимге (реституцияға, өтемақыға немесе өзге де есеп айырысуларға қатысты) режимнен кем емес қолайлы режимге түсуге тиіс, осы екінші Уағдаласушы Тарап өз инвесторларына немесе үшінші Тараптың инвесторларына тиісті мүдделер үшін қайсысы жақсы екеніне байланысты берген.
2. Осы баптың 1-тармағы үшін екінші Уағдаласушы Тараптың аумағында зардап шеккен бір Уағдаласушы Тараптың инвесторларына мынадай іс-қимылдар нәтижесінде нұқсан келтірместен:
a) қарулы күштердің немесе биліктің олардың мүлкін толық немесе ішінара реквизициялауы;
b) шайқастың салдары болып табылмайтын немесе жағдайдың қажеттілігінен туындамаған қарулы күштердің немесе биліктің олардың мүлкін толығымен немесе ішінара жоюы,
реквизициялау кезеңінде келтірілген немесе олардың мүлкінің жойылуының нәтижесі болып табылатын залалды/залалды дереу, барабар және тиімді өтемақы немесе қалпына келтіру ұсынылуы тиіс.
8-бап төлемдер және аударымдар
1. Әрбір Уағдаласушы Тарап инвесторлар барлық салық міндеттемелерін орындағаннан кейін, атап айтқанда, бірақ тек қана емес, екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторлары соңғы мемлекеттің аумағында жүзеге асырған осындай инвестицияларға байланысты төлемдердің инвесторларға еркін аударылуын қамтамасыз етеді:
a) инвестицияларға қызмет көрсету және ұлғайту үшін пайдаланылатын капитал және қосымша капитал сомалары;
b) кірістер;
c) инвестицияларға байланысты ол бойынша пайыздарды қоса алғанда, қандай да бір кредитті өтеу;
d) акцияларды сатудан түскен пайда;
е) инвесторлар сату немесе ішінара сату немесе тарату жағдайларында алған табыс;
f) бір Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында инвестицияларға байланысты жұмыс істейтін бір Уағдаласушы Тарап мемлекетінің жеке тұлғаларының немесе шетелден тартылған басқа персоналдың табысы;
g) инвестициялық дау бойынша төлемдер;
h) осы Келісімнің 6-бабына ("Экспроприация және өтемақы") сәйкес өтемақы.
2. Осы бапқа сәйкес аударымдар аумағында инвестициялар жүзеге асырылған Уағдаласушы Тарап мемлекетінің валюталық заңнамасында белгіленген тәртіппен кез келген еркін пайдаланылатын валютада және аударым күнінде қолданылатын нарықтық айырбас бағамы бойынша кідіріссіз жүзеге асырылуға тиіс.
3. Сот қаулысына сәйкес Уағдаласушы Тарап, егер мыналарға байланысты күтпеген бұзушылықтар анықталса, белгілі бір кезеңге қаражат аударуды кешіктіруі мүмкін:
a) банкроттық, төлем қабілетсіздігі немесе кредиторлардың құқықтарын қорғау;
b) инвестицияларды жүзеге асыру жөніндегі операциялық қызметке байланысты қылмыстық қылмыстар;
c) инвестицияларды жүзеге асыру жөніндегі операциялық қызметке ғана байланысты сот талқылаулары барысында бұйрықтардың немесе сот шешімдерінің сақталуын қамтамасыз ету; және
в) салық төлемдерін орындамау.
Мұндай кідіріс әділ және кемсітусіз негізде және адал ниетпен жүзеге асырылуы тиіс.
4. Уағдаласушы Тараптар осы бапта аталған аударымдарға кез келген үшінші мемлекет жүзеге асырған инвестициялардан туындайтын аударымдарға берілетін режимнен кем емес қолайлы режим беруге міндеттенеді.
9-бап
Төлем балансын қорғауға арналған шектеулер
1. Төлем балансы Елеулі бұзылған және сыртқы қаржылық қиындықтар немесе олардың туындау қаупі төнген жағдайларда Уағдаласушы Тарап инвестицияларға байланысты төлемдерге немесе аударымдарға шектеулер енгізуі немесе сақтауы мүмкін. Экономикалық даму процесінде Уағдаласушы Тараптың төлем балансына ерекше қысым, басқалармен қатар, оның экономикалық даму бағдарламасын іске асыру үшін жеткілікті қаржы резервтерінің деңгейін ұстап тұруды қамтамасыз ету үшін шектеулерді қолдануды талап етуі мүмкін деп танылады.
2. Осы баптың 1-тармағында аталған шектеулер:
А) Халықаралық Валюта Қоры Келісімінің баптарына сәйкес келуге;
b) екінші Уағдаласушы Тараптың коммерциялық, экономикалық және қаржылық мүдделеріне қажетсіз залал келтіруге жол бермеу;
c) осы баптың 1-тармағында сипатталған мән-жайларды жою үшін талап етілетіннен аспауға;
d) осы баптың 1-тармағында баяндалған жағдай жақсарған сайын уақытша сипатта болуға және біртіндеп күшін жоюға; және
e) ұлттық режим негізінде және екінші Уағдаласушы Тарапқа кез келген үшінші мемлекетке қарағанда кем емес қолайлы қаралатындай етіп қолданылуы тиіс.
3. Екінші Уағдаласушы Тарап осы баптың 1-тармағына сәйкес қабылданған не белгіленген кез келген шектеулер туралы не осындай шектеулерге қатысты кез келген өзгерістер туралы дереу хабардар етілуге тиіс.
4. Осы баптың 1-тармағына сәйкес қандай да бір шектеулер белгілеген Уағдаласушы Тарап өзі қабылдаған шектеулерді қайта қарау мақсатында екінші Уағдаласушы Тараппен консультацияларға бастамашылық жасауға тиіс.
10-бап
Суброгация
1. Егер Уағдаласушы Тарап немесе оның уәкілетті органы екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағындағы өз инвесторларының кез келгенінің инвестицияларына қатысты коммерциялық емес тәуекелдер үшін қандай да бір өтемақы кепілдігін ұсынса және осындай инвесторларға осы Келісім бойынша олардың талаптарына қатысты төлемдер жүргізсе, екінші Уағдаласушы Тарап бірінші Уағдаласушы Тараптың немесе оның уәкілетті органының суброгацияға байланысты құқығы бар екендігіне келіседі осы инвесторлардың құқықтарын жүзеге асыру және талаптарын қорғау. Концессиялық құқықтар немесе шағымдар мұндай инвесторлардың бастапқы құқықтарынан немесе талаптарынан аспауы керек.
2. Суброгация жағдайында, осы баптың 1-тармағында айқындалғандай, егер мұндай инвесторға Уағдаласушы Тарап немесе оның уәкілетті органы уәкілеттік бермесе, инвестордың талап қоюға құқығы жоқ.
11-бап
Жалпы ерекшеліктер
1. Осы Келісімдегі ешнәрсе Уағдаласушы Тарапқа халықты, жануарлар мен өсімдіктер дүниесін, денсаулықты немесе қоршаған ортаны қорғау; қоғамдық моральды қорғау немесе қоғамдық тәртіпті сақтау; ұлттық қауіпсіздік мүдделерін қорғау; ұлттық игілікті қорғау үшін қажетті деп санайтын кез келген кемсітпейтін заңды шараны қабылдауға, қолдауға немесе қамтамасыз етуге кедергі ретінде қаралмайды . Тарихи немесе археологиялық құндылығы; тірі немесе жансыз сарқылатын табиғи ресурстарды сақтау.
2. Осы Келісімде ештеңе түсіндірілмейді:
А) кез келген Уағдаласушы Тарапты жария етуі, оның пікірінше, оның елеулі ұлттық мүдделеріне және оның ұлттық қауіпсіздігінің мүдделеріне қайшы келетін кез келген ақпаратты ұсынуды немесе оған қол жеткізуге рұқсат беруді талап ететін; немесе
b) кез келген Уағдаласушы Тарапқа соғыс кезінде немесе халықаралық қатынастардағы басқа да төтенше жағдайлар кезінде қабылданатын шараларға немесе ұлттық саясатты немесе ядролық қаруды немесе жарылғыш әрекеттің кез келген басқа қаруын таратпауға қатысты халықаралық шарттарды қолдануға қатысты өзінің ұлттық мүдделері мен қауіпсіздік мүдделерін қорғау үшін қажетті деп санайтын кез келген іс-қимылды қабылдауға кедергі келтіруі мүмкін.
3. Мұндай шараларды қабылдау, қолдау немесе орындау олардың ерікті немесе негізсіз түрде қолданылмауы немесе екінші Уағдаласушы Тарап инвесторларының инвестицияларын бүркемеленген шектеуді білдірмеуі туралы талапқа бағынады.
12-бап
Артықшылықтардан бас тарту
1. Хабарламадан кейін Уағдаласушы Тарап осы Келісімнің мыналарға қатысты артықшылықтарынан бас тарта алады:
а) осындай Уағдаласушы Тарап мемлекетінің заңды тұлғасы болып табылатын екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторы және егер мұндай заңды тұлға үшінші Тараптың инвесторларына тиесілі немесе бақыланатын болса және бас тартушы Уағдаласушы Тараптың мемлекеті осы үшінші тараппен дипломатиялық қатынастарды қолдамаса, осындай инвестордың инвестициялары;
b) осындай Уағдаласушы Тарап мемлекетінің заңды тұлғасы болып табылатын екінші Уағдаласушы Тараптың инвесторы және егер үшінші Тараптың инвесторы осы заңды тұлғаны иеленсе немесе бақыласа және ол екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағында Елеулі коммерциялық операциялар жүргізбесе, осындай инвестордың инвестициялары.
13-бап
Уағдаласушы Тарап пен екінші Уағдаласушы Тараптың инвесторы арасындағы дауларды реттеу
Келіссөздер
1. Бір Уағдаласушы Тараптың инвесторы мен екінші Уағдаласушы Тараптың арасындағы осы соңғы Уағдаласушы Тараптың осы Келісім бойынша міндеттемесін болжамды бұзуға қатысты кез келген дау, мүмкіндігінше, дау тараптары арасында бейбіт жолмен шешілуге тиіс.
2. Осы келісімді бұзғаны туралы мәлімдеген Уағдаласушы Тараптың инвесторы екінші Уағдаласушы Тарапқа реттеу туралы жазбаша сұрау салуды жібереді. Осы келіссөздер кезінде дау тараптары үшінші тараптардың мейірімді қызметтер, татуласу немесе медиация сияқты қосымша процедураларын қолдана алады.
3. Осы баптың 2 тармағына сәйкес реттеу туралы сұрау салу мынадай ақпаратты қамтуға тиіс:
a) инвестордың аты-жөні және мекен-жайы және егер мұндай сұрау жергілікті компанияның атынан берілсе, жергілікті компанияның атауы, мекен-жайы және тіркелген жері;
b) осы Келісімнің бұзылған болуы мүмкін ережесі;
c) осы Келісімнің ережелеріне сәйкес келмейтін өтінішті қоса алғанда, талап етудің заңды және нақты негізі;
d) сұратылған көмек және мәлімделген залалдың болжамды сомасы; және
е) өтініш берушінің екінші Уағдаласушы Тараптың инвесторы екенін және оның инвестицияларды иеленетінін немесе бақылайтынын және егер ол жергілікті компанияның атынан әрекет етсе, жергілікті компанияға иелік ететінін немесе бақылайтынын растайтын дәлелдер.
4. Егер реттеу туралы сұрау салуды бірнеше инвестор немесе бірнеше жергілікті компанияның атынан берсе, осы баптың 3-тармағының (а) және (е) тармақшаларындағы ақпарат әрбір инвестор немесе әрбір жергілікті компания үшін жағдай болуы мүмкін.
5. Егер дау тараптары неғұрлым ұзақ мерзім туралы уағдаласпаса, келіссөздер осы баптың 2-тармағына сәйкес реттеу туралы сұрау салу берілген сәттен бастап 90 (тоқсан) күн ішінде жүргізілуге тиіс.
6. Егер инвестор реттеу туралы сұрау салуды бергеннен кейін он сегіз ай ішінде осы баптың 8-тармағына сәйкес төрелікке өтініш ұсынбаған жағдайда, мұндай инвестор оны реттеуге өзінің сұрау салуын кері қайтарып алды деп есептеледі. Бұл мерзім дау тараптарының келісімі бойынша ұзартылуы мүмкін.
Төрелік
7. Инвестор тарапынан талап қойылған жағдайда Қабылдаушы мемлекет қарсы талап қоя алады, ал соттың осы Келісімнің кез келген бұзылуына (бұзылуына) байланысты осы бұзушылықтарды анықтау үшін юрисдикциясы болады. Неғұрлым түсінікті болу үшін, қарсы талап қоюға себеп болатын кез-келген бұзушылық инвестордың талабымен байланысты болмауы керек.
8. Егер мұндай дауды осы баптың 1-тармағының ережелеріне сәйкес реттеу туралы жазбаша сұрау салынған күннен бастап алты ай ішінде реттеу мүмкін болмаса, мүдделі инвестор өз қалауы бойынша дауды шешу үшін мыналарға бере алады:
а) инвестициялар жүзеге асырылған мемлекеттің аумағында Уағдаласушы Тарап мемлекетінің құзыретті соты; немесе
b) 1965 жылғы 18 наурызда Вашингтонда қол қойылған мемлекеттер мен басқа мемлекеттердің азаматтары арасындағы инвестициялық дауларды реттеу туралы Конвенцияға сәйкес құрылған инвестициялық дауларды реттеу жөніндегі халықаралық орталық; немесе
c) "ad hoc" халықаралық төрелік соты Біріккен Ұлттар Ұйымының ЮНСИТРАЛ қабылдаған халықаралық сауда құқығы (ЮНСИТРАЛ) жөніндегі комиссиясының Төрелік регламентіне сәйкес; немесе
d) дау тараптарының келісімімен "Астана" халықаралық қаржы орталығының халықаралық төрелік орталығы немесе "Астана" халықаралық қаржы орталығының соты; немесе
e) дау тараптарының келісімімен Түрікменстанның сауда-өнеркәсіп палатасы жанындағы Халықаралық коммерциялық төрелік; немесе
f) кез келген басқа төрелік мекемелер немесе дау тараптарының келісімі кезінде кез келген басқа төрелік регламентке сәйкес.
9. Инвестор жоғарыда аталған дауды шешу жолдарының бірін таңдағаннан кейін, қалғандарын қолдану мүмкін емес.
10. Уағдаласушы Тарап пен екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторы осы баптың 8-тармағында көзделген төрелік даудың нысанасына, мазмұнына және бөлшектеріне қатысты құпиялылықты сақтайды.
11. Инвестор осы бапта көрсетілген дауды осы баптың 8-тармағына сәйкес, егер инвестор болжамды бұзушылық туралы ақпаратты алғаш білген немесе білуге тиіс болған және инвестордың шығынға ұшырағаны және залалға ұшырағаны туралы хабардар болған күннен бастап үш жылдан аспаған жағдайда ғана төреліктің қарауына бере алады.
14-бап
Артықшылықтар мен иммунитет
Осы Келісімнің ешбір ережесі Уағдаласушы Тараптар мемлекеттерінің орталық банктеріне және (немесе) Уағдаласушы Тараптар мемлекеттерінің орталық банктеріне меншік құқығымен және (немесе) халықаралық келісімдерге, конвенцияларға және (немесе) халықаралық келісімдерге сәйкес өзге де жолмен тиесілі мүлікке берілетін кез келген иммунитеттерден, артықшылықтардан немесе ерекшеліктерден бас тарту, шегіну немесе өзге де өзгеріс ретінде түсіндірілмеуге тиіс.) қолданылатын кез келген құқықпен.
15-бап
Үшінші тұлғалардың дауларды қаржыландыруы
1. Үшінші тараптар дауды қаржыландырған жағдайда, мұндай қаржыландырудан пайда көретін дау тарабы даудың екінші тарапына және қаржыландыру туралы келісімнің болуы мен сипаты туралы сотқа (төрелікке), сондай-ақ қаржыландыруды жүзеге асыратын үшінші тараптың атауы мен мекенжайын ашуға тиіс.
2. Мұндай хабарлама шағым берілген сәтте не егер жасалған қаржылық келісім болса немесе шағым берілгеннен кейін келісім жасалғаннан немесе субсидия немесе грант берілгеннен кейін дереу жіберілуге тиіс.
3. "Үшінші тараптардың қаржыландыруы" даудың тарабы болып табылмайтын, бірақ даудың нәтижесіне байланысты сыйақыға айырбастау үшін рәсімге байланысты шығыстарды ішінара немесе толық қаржыландыру мақсатында дау тараптарының бірімен келісім жасасатын жеке немесе заңды тұлғаның кез келген қаржыландыруын немесе даудың нәтижесі болып табылмайтын жеке немесе заңды тұлғаның кез келген қаржыландыруын білдіреді. грант немесе субсидия нысанындағы дау тарапы.
16-бап
Уағдаласушы Тараптар арасындағы дауларды реттеу
1. Екі Уағдаласушы Тарап осы Келісімді түсіндіруге немесе орындауға байланысты олардың арасында туындайтын кез келген дауларды адал және ынтымақтастық арқылы әділ және жедел реттеуге ұмтылады. Осыған байланысты, екі Уағдаласушы Тарап осындай реттеуге қол жеткізу үшін тікелей объективті келіссөздерді бастауға міндеттенеді. Егер келіспеушіліктер келіссөздер жүргізу туралы Уағдаласушы Тараптардың кез келгенінен жазбаша сұрау салу алынған күннен бастап алты ай ішінде реттелмесе, ол кез келген Уағдаласушы Тараптың өтініші бойынша үш мүшеден тұратын "ad hoc" төрелігіне берілуі мүмкін.
2. Сұрау салуды алған күннен бастап екі ай ішінде әрбір Уағдаласушы Тарап бір төрешіні тағайындайды, осылайша тағайындалған екі төреші екі ай ішінде және екі Уағдаласушы Тараптың мақұлдауымен төреліктің төрағасы ретінде үшінші тарап азаматын тағайындайды.
3. Егер осы баптың 2-тармағында көрсетілген мерзімдер ішінде қажетті тағайындаулар жүргізілмесе, кез келген Уағдаласушы Тарап қандай да бір басқа келісім болмаған кезде Біріккен Ұлттар Ұйымы Халықаралық Сотының (бұдан әрі - БҰҰ Халықаралық соты) төрағасына кез келген қажетті тағайындауды жүргізуді ұсына алады. Егер БҰҰ Халықаралық Сотының Төрағасы Уағдаласушы Тараптардың бірі мемлекетінің азаматы болып табылса немесе аталған функцияны өзгеше түрде орындай алмаса, аталған тағайындауларды орындау үшін БҰҰ Халықаралық Сотының Вице-төрағасы шақырылуға тиіс. Егер БҰҰ Халықаралық Сотының Вице-төрағасы Уағдаласушы Тараптардың бірі мемлекетінің азаматы болып табылса немесе ол өзге себептер бойынша аталған функцияны орындай алмаса, қандай да бір Уағдаласушы Тарап мемлекетінің азаматы болып табылмайтын БҰҰ Халықаралық Сотының стажы бойынша келесі мүшесі қажетті тағайындауларды жүзеге асыру үшін шақырылатын болады.
4. Төрелік өз шешімдерін көпшілік дауыспен қабылдайды. Мұндай шешімдер екі Уағдаласушы Тарап үшін де түпкілікті және міндетті болып табылады. Әрбір Уағдаласушы Тарап өзінің төрелік мүшесінің және оның өкілдіктерінің шығыстарын төрелік талқылауда төлейді; төрелік төрағасының шығыстарын және қалған шығыстарды Уағдаласушы Тараптар тең үлестермен төлейді. Алайда, төрелік екі Уағдаласушы Тараптың біреуі шығыстардың неғұрлым жоғары үлесін көтеретіні туралы шешім қабылдай алады және бұл шешім екі Уағдаласушы Тарап үшін де міндетті күшке ие болады. Төрелік өзінің рәсімдерін анықтайды.
5. Барлық талап-арыздар ұсынылуы керек және егер басқаша келісілмесе, барлық тыңдаулар төрелік төрағасы тағайындалған күннен бастап алты ай ішінде аяқталуы керек. Төрелік өз шешімін соңғы шағымдар берілген күннен бастап екі ай ішінде немесе кейінірек не болатынына байланысты жалпы сессиялардың жабылу күнінде қабылдауы керек.
6. Егер сол дау осы Келісімнің 13-бабының ("Уағдаласушы Тарап пен екінші Уағдаласушы Тараптың инвесторы арасындағы дауларды реттеу") ережелеріне сәйкес басқа төрелікке берілсе және ол әлі де осы төреліктің қарауында болса, осы баптың ережелеріне сәйкес дауды төрелікке беруге жол берілмейді.
17-бап
Ең қолайлы жағдайлар
1. Егер Уағдаласушы Тараптардың бірі мемлекетінің ұлттық заңнамасы немесе осы Келісімге қосымша Уағдаласушы Тараптардың мемлекеттері арасында қазіргі уақытта қолданылып жүрген немесе кейіннен белгіленген халықаралық құқық бойынша міндеттемелер екінші Уағдаласушы Тарап мемлекеті инвесторларының инвестицияларына осы Келісімге қарағанда неғұрлым қолайлы режимге құқық беретін жалпы немесе нақты ережені қамтыса, осы Келісімге сәйкес көзделген, мұндай ереже инвестор үшін неғұрлым қолайлы шамада осы Келісімнен басым күшке ие болады.
2. Бір Уағдаласушы Тарап екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторына ұлттық заңнамаға немесе қабылдаушы Уағдаласушы Тарап мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес жасалған нақты шарттың немесе келісімнің басқа ережелеріне сәйкес беретін шарттар осы Келісім бойынша көзделгендерге қарағанда анағұрлым қолайлы болып табылатын барлық жағдайларда осы инвесторға неғұрлым қолайлы шарттар қолданылуы тиіс шарттар.
18-бап
Транспаренттілік
Әрбір Уағдаласушы Тарап өз мемлекетінің ұлттық заңнамасына сәйкес жұртшылыққа өзінің заңдарын, қағидаларын, рәсімдерін, Жалпы қолданылатын әкімшілік қаулылары мен сот шешімдерін, сондай-ақ екінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің инвесторының бірінші Уағдаласушы Тарап мемлекетінің аумағындағы инвестицияларына қатысты болуы мүмкін халықаралық келісімдерді жариялайды немесе өзге де жолмен ұсынады.
19-бап
Күшіне енуі және өзгерістер мен толықтырулар енгізу
1. Осы Келісім дипломатиялық арналар арқылы Уағдаласушы Тараптардың оның күшіне енуі үшін қажетті мемлекетішілік рәсімдерді орындағаны туралы соңғы жазбаша хабарламаны алған күннен бастап күшіне енеді.
2. Уағдаласушы Тараптар өзара келісім бойынша осы Келісімге оның ажырамас бөлігі болып табылатын өзгерістер мен толықтырулар енгізе алады және осы баптың 1-тармағында көзделген тәртіппен күшіне енетін жекелеген хаттамалармен ресімделеді.
20-бап
Қолданылу мерзімі және тоқтатылуы
Осы Келісім 10 (он) жыл бойы қолданылады және егер бастапқы немесе кез келген кейінгі кезең аяқталғанға дейін бір жылдан кешіктірмей Уағдаласушы Тараптардың бірі екінші Уағдаласушы Тарапты дипломатиялық арналар арқылы осы Келісімді ұзартпау ниеті туралы хабардар етпесе, ұқсас кезеңдерге автоматты түрде ұзартылады.
Егер Уағдаласушы Тараптар өзгеше уағдаласпаса, осы Келісімнің қолданылуын тоқтату оның қолданылу мерзімі ішінде, ол тоқтатылған күннен бастап 10 (он) жыл ішінде жүзеге асырылған инвестицияларға қатысты оның іске асырылуына әсер етпейді.
Осыны куәландыру үшін тиісті Үкіметтері тиісті түрде уәкілеттік берген төменде қол қоюшылар осы Келісімге қол қойды.
Ашхабад қаласында 2024 жылғы "10" қазанда әрқайсысы қазақ, түрікмен және орыс тілдерінде екі данада жасалды, бұл ретте барлық мәтіндер бірдей тең болып табылады. Осы Келісімнің мәтіндері арасында алшақтықтар болған жағдайда Уағдаласушы Тараптар орыс тіліндегі мәтінге жүгінеді.
Үкімет Үшін
Үкімет Үшін
Қазақстан Республикасының
Түрікменстан
© 2012. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты» ШЖҚ РМК
Конституция Заң Кодекс Норматив Жарлық Бұйрық Шешім Қаулы Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
