106-бапқа түсініктеме. Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің прокурорының, қылмыстық қудалау органдарының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) және шешімдеріне шағымдарды қараудың сот тәртібі

1 Құқықтары мен бостандықтары прокурордың, тергеу және анықтау органдарының әрекетімен (әрекетсіздігімен) және шешімімен тікелей қозғалатын адам сотқа дейінгі тергеп-тексеру басталған, тергеп-тексеру мерзімдері үзілген, қылмыстық істі тоқтатқан, медициналық ұйымға қылмыстық құқық бұзушылық туралы, сондай-ақ заңды бұзу туралы арызды қабылдаудан бас тартқаны үшін шағыммен сотқа жүгінуге құқылы. сот-медициналық сараптама жүргізу, тінту және (немесе) алу жүргізу, өзге де әрекеттер (әрекетсіздік) жасау және шешімдер қабылдау. Шағымды осы баптың тәртібімен қарау кезінде сот осы Кодекске сәйкес қылмыстық істі мәні бойынша шешкен кезде сот қарауының мәні болып табылуы мүмкін мәселелерді шешпеуге тиіс.

2 Шағымды қарау кезінде сот істе бар дәлелдемелерге баға бермей, анықтаушы, тергеуші, прокурор шағымда өтініш беруші көрсеткен барлық мән-жайлардың тексерілгенін және ескерілгенін анықтауға тиіс. Бұл ретте сот кінәсінің дәлелденгені немесе дәлелденбегені, жиналған дәлелдемелердің жіберілгені немесе жіберілмегені туралы қорытынды жасамай, іс бойынша шешім қабылдау үшін материалдық-құқықтық және іс жүргізу негіздерінің болуын не болмауын тексеруге тиіс.

3 Сот тексеруінің шегі осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген әрекеттерді (әрекетсіздікті) жасау және шешімдер қабылдау кезінде заң нормаларының сақталуын анықтаумен шектеледі.

4 Шағым беру шағымданатын іс-әрекеттің жүргізілуін және шағымданатын шешімнің орындалуын тоқтата тұрмайды.

5 Шағым қылмыстық процесті жүргізетін органның орналасқан жері бойынша аудандық сотқа Адам сәйкес келмейтін шешіммен танысқан күннен бастап он бес тәулік ішінде не оның атына берілген шағымды қанағаттандырудан бас тарту туралы прокурордың хабарламасын алғаннан кейін дәл осы мерзімде немесе оны бергеннен кейін он бес тәулік өткен күннен бастап берілуі мүмкін егер оған жауап алынбаса, прокурорға шағымдар.

6 Шағымды тергеу судьясы сот отырысын өткізбестен үш тәулік ішінде жеке-дара қарайды. Егер заңды және негізделген шешім қабылдау үшін маңызы бар мән-жайларды зерттеу қажет болса, тергеу судьясы келмеуі шағымды қарауға кедергі келтірмейтін тиісті адамдар мен прокурордың қатысуымен жабық сот отырысында он тәулік ішінде шағымды қарайды. Тергеу судьясының өкімі бойынша сот отырысы бейнебайланыс режимінде өткізілуі мүмкін. Сот отырысы барысында хаттама жүргізіледі. Қажет болған жағдайда тергеу судьясы қосымша материалдарды талап етуге, тиісті адамдарды шақыруға және сұрауға құқылы.әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) және шешімдеріне шағым жасалатын лауазымды адамдар соттың сұрау салуы бойынша үш тәулік ішінде сотқа осындай әрекеттер (әрекетсіздік) мен шешімдер жасауға негіз болған материалдарды ұсынуға міндетті.

7 Сот отырысын өткізу кезінде тергеу судьясы қандай шағымның қаралуға жататынын хабарлайды, содан кейін өтініш беруші, егер сот отырысына қатысса, шағымды негіздейді, содан кейін сотқа дәлелдемелер беруге құқылы келген басқа адамдар тыңдалады. Шағымданған әрекеттің (әрекетсіздіктің) немесе шешімнің заңдылығын дәлелдеу ауыртпалығы оларды жасаған немесе қабылдаған адамға жүктеледі.

8 Шағымды қарау нәтижелері бойынша тергеу судьясы тиісті қаулылар шығарады:

1) заңсыз деп танылған процестік шешімнің күшін жою туралы;

2) тиісті лауазымды адамның әрекетін (әрекетсіздігін) заңсыз немесе негізсіз деп тану және оның жол берілген бұзушылықты жою міндеті туралы;

3) прокурорға азаматтың немесе ұйымның құқықтары мен заңды мүдделерінің жол берілген бұзылуын жою міндетін жүктеу туралы;

4)шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы.

1.Қылмыстық іс жүргізу кодексіне прокурордың шешімдеріне шағымданудың сот тәртібін енгізу, негізінен, заң шығарушының қылмыстық процестің сотқа дейінгі кезеңдерінде тараптардың бәсекелестігі мен теңдігі қағидатының қолданылуын қамтамасыз етуге деген ұмтылысынан туындайды. Соттың мұндай құқығын қылмыстық процестің сотқа дейінгі кезеңдерінде тергеу басшылары мен прокурорды ауыстыру деп санауға болмайды.

Процеске қатысушының пікірі бойынша сотқа сотқа дейінгі тергеу органы мен прокурордың заңсыз іс жүргізу әрекеттері мен іс жүргізу шешімдеріне барлығы дерлік шағымдана алады. Процеске қатысушы прокурорды айналып өтіп, шағыммен тікелей сотқа жүгінуге құқылы. Бұл қылмыстық процестің принциптеріне және осы саладағы жеке тұлғаның құқықтарына сәйкес келеді. Әрине, егер ол шағымға байланысты алдын-ала қадағалаушы прокурорға жүгінсе, процеске қатысушының мүмкіндіктері артады, оның өкілеттіктері шағымды қарауға тиісті көзқараспен іс бойынша тергеу қатесін түзету үшін жеткілікті. Қалай болғанда да, қылмыстық қудалау органы мен прокурордың әрекеттері мен шешімдеріне шағымдарды қараудың осындай тәртібіне сотқа дейінгі қылмыстық процеске қатысушыларды ҚІЖК нормалары бағыттайды.

2.Түсініктеме берілген бапта белгіленген қылмыстық қудалауды жүзеге асыратын органдар мен лауазымды адамдардың шешімдері мен әрекеттеріне (немесе әрекетсіздігіне) сотқа шағымдану тәртібі сот қорғауына конституциялық құқықты нақтылайды.

Өтініш беруші (оның қорғаушысы, өкілі немесе заңды өкілі) шағымды тікелей сотқа (почта арқылы немесе сот кеңсесіне), сондай-ақ анықтаушы, тергеуші немесе прокурор арқылы беруге құқылы. Кодексте қылмыстық қудалауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар арқылы берілген шағымдарды сотқа беру тәртібі мен мерзімдері белгіленбегендіктен, шағымды тікелей сотқа берген жөн.

3.Сотқа келіп түскен, түсініктеме берілген баптың 6-бөлігінің талаптарына сәйкес келетін шағым кез келген жағдайда жабық сот отырысында қаралуға тиіс. Шағымды қарауды тергеу судьясы жеке-дара жүргізеді. Сот отырысқа қатысу үшін, егер зерттеу қажет болса, өтініш берушіні, оның қорғаушысын, өкілін (заңды өкілін), прокурорды, сондай-ақ мүдделері шағымданатын әрекетпен тікелей қозғалатын өзге де адамдарды шақырады. Отырысқа шақырылған адамдар келмеген жағдайда судья шағымдарды қарау күні, орны және уақыты туралы олардың уақтылы хабарлануын тексереді және олар болмаған кезде шағым бойынша шешім қабылдау мүмкіндігі туралы мәселені қарайды.

Өтініш беруші, оның қорғаушысы, өкілі немесе заңды өкілі сотқа берілген шағымды дұрыс және объективті шешу үшін олардың пікірі бойынша қажетті тиісті деректерді ұсына алады. Осы мақсатта судья өз бастамасы бойынша қажетті материалдарды талап етуге құқылы. Соттың тиісті лауазымды адамның әрекетін (әрекетсіздігін) немесе шешімін заңсыз деп тануы осындай шешіммен заңды күшін жоғалтуға және лауазымды адамның жол берілген бұзушылықты жою міндетіне әкеп соғады.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктемесі

  Конституция Закон Кодекс Норматив Указ Приказ Решение Постановление Адвокат Алматы Юрист Юридическая услуга Юридическая консультация Гражданские Уголовные Административные дела споры Защита Арбитражные Юридическая компания Казахстан Адвокатская контора Судебные дела